حفاظت از منابع طبیعی کشور یک وظیفه عمومی و دغدغه جمعی‌ست. گاهی سواستفاده برخی افراد از غفلت و بی‌توجهی عمومی، خساراتی به طبیعت وارد می‌کند که جبران ناپذیر خواهد بود. سعید زارع‌پور و همراهانش اما به جای دیدن و افسوس خوردن بر این اتفاق‌ها، آستین همت بالا زدند و جلوی خسارت بیشتر به منابع طبیعی شهر قزوین را گرفتند. با ما پای صحبت‌های این کنشگر فعال بنشینید تا از داستان کارزار آنها و روند پیگیری هایشان مطلع شوید.
- ابتدا یک معرفی از خودتان برای مخاطبان ما داشته باشید.
بنده سعید زارع‌پور هستم. دبیر انجمن فرهنگ قزوین. این انجمن از سال ۱۳۹۳ برای پاسداشت فرهنگ مردم تشکیل شد که از سال ۹۵ بنده نیز به عنوان دبیر این انجمن مردم نهاد مشغول به فعالیت هستم. البته شغل و تحصیلات من در حوزه دیگری‌ست ولی به دلیل علاقه‌ای که به فرهنگ و فعالیت های مردمی شهرمان قزوین دارم، این نهاد را همراهی می‌کنم.
- درخواست شما چه بود و داستان پیگیری‌های شما از کجا آغاز شد؟
درخواست ما توقف هرچه سریعتر دست‌اندازی‌ها به باغستان کهن قزوین بود. در واقع باغستان کهن قزوین یک پهنه‌ی وسیعی است که گرداگرد شهر را پوشانده. با قدمتی بیش از هزار سال، متصل به شهر و پیرامون آن. سال‌هاست که دخو، باغبان، میراب و باغدار دست‌به‌دست هم این باغستانِ یکپارچه و بی‌دیوار و حصار را به روش سنتی و خاصی آبیاری و نگهداری می‌کنند و این مجموعۀ زیستی دارای شمار زیادی درختان چند صد ساله است.
از اواخر دوران پهلوی تخریب از شمال باغستان شروع شد که تا همین دو دهه اخیر این موضوع ادامه پیدا کرد و تا کنون متاسفانه قسمت شمال این منطقه به طور کلی از بین رفته است.
متاسفانه به دلیل برخی کوتاهی‌ها و مداخلات تقریبا از اواخر دوران پهلوی تخریب از شمال باغستان شروع شد که تا همین دو دهه اخیر این موضوع ادامه پیدا کرد و تا کنون قسمت شمال این منطقه به طور کلی از بین رفته است. اکنون نیز این مداخلات و دست اندازی‌ها به باغستان قزوین از سمت شرق و غرب ادامه پیدا کرده و روز به روز تخریب‌ها بیشتر می‌شود و خسارت‌های جبران‌ناپذیری در حال رخ دادن است.
- از نظر شما علت این تخریب‌ها چیست؟
باید بگویم از یک طرف بخشی از مالکان ناراضی در این اتفاق نقش دارند. چون با این که باغستان کهن قزوین ثبت ملی شده است اما مالک شخصی نیز دارد. تلاش‌های پشت‌پرده‌ای وجود دارد برای جدا کردن بخش‌هایی از باغستان از ثبت ملی و سواستفاده و تخریب آن مناطق. که با تطمیع مالکان باغ‌ها تحت این عنوان که می‌خواهیم این محدوده را جزو محدوده شهری بکنیم و با وعده اجازه ساخت به مالکان، اقدام به خرید و تخریب باغ‌ها می‌کنند. متاسفانه عده‌ای از مردم که مالک آن باغستان‌ها بودند با فروش زمین‌های خود به این افراد و یا ساخت و ساز نادرست باعث تخریب منابع طبیعی این منطقه شدند.
از طرف دیگر راهسازی، پل‌کشی‌ها و جاده‌سازی‌های نامناسب، بدون در نظر گرفتن آسیب‌هایی که به منطقه وارد کرده باعث تخریب و از بین رفتن هر چه بیشتر این باغستان شده است. به طور مثال هم اکنون در این منطقه یک پلی در حال احداث است که قرار است از داخل باغستان عبور کند. این اتفاق پیوستگی سیستم سنتی باغ‌ها برای آبرسانی را از بین می‌برد و به تدریج پوشش گیاهی در هر دو جهت پل خشک می‌شود. اما اصرار وجود دارد که این پل حتما در این محدوده احداث شود.
- هدف شما از راه‌اندازی این کارزار چه بود؟
یکی از هدف‌های ما این بود که یک آگاهی‌بخشی وسیع در رابطه با خطر از بین رفتن باغستان کهن قززوین انجام بدهیم و مردم و دوست‌داران طبیعت را متوجه وضعیت کنونی باغستان، تخریب‌ها و آثار زیان‌بار آن بکنیم.
ما از راه اندازی این کارزار دو هدف داشتیم: اول این که یک آگاهی‌بخشی وسیع در رابطه با خطر از بین رفتن باغستان کهن قززوین انجام بدهیم و مردم و دوست‌داران طبیعت را متوجه وضعیت کنونی باغستان، تخریب‌ها و آثار زیان‌بار آن بکنیم. و یک جمعی را هم‌دل و همراه خود کنیم برای مقابله با این اتفاق ناگوار و اهدافمان را با پشتوانه مردمی بیشتر پیش ببریم که خوشبختانه با استقبال خوب مردم از این کارزار این هدف تا حدود زیادی محقق شد.
هدف دیگر ما رساندن صدای خودمان به گوش مسؤلین مربوطه و دخالت به موقع آنها در جهت جلوگیری از روند تخریب این باغستان بود.
- واکنش مسؤلین به درخواست شما چگونه بود؟
ما با کمک سایر تشکل‌های مردم نهاد و حامیان فرهنگ شهر قزوین جلسات متعددی با استاندار و شهردار و اعضای شورای شهر قزوین داشتیم و حتی در تهران با شورای عالی معماری و شهرسازی نیز جلساتی برگزار کردیم و این موضوع را بارها پیگیری کردیم. اما من واکنش مسؤلین در این رابطه را خیلی مثبت ارزیابی نمی‌کنم. بعضی از آنها روند پیگری‌های ما را به نوعی سد راه خود می‌بینند. گاها در فضای مجازی به صورت ناشناس و یا حتی علنی جواب ما را به شکل بدی می‌دهند و با تندی برخورد می‌کنند. و یا به طور کلی نادیده می‌گیرند و ما را به رسمیت نمی‌شناسند. یا ما را به ارگان یا گروه خاصی وابسته و مرتبط می‌دانند درصورتی که ما تفکراتمان کاملا مستقل و در راستای اهداف فرهنگی و منافع مردمی شهرمان است. در هر حال ما مخالف طرح‌های اجرایی آسیب‌رسان آنها هستیم چون اهدافی که این مسؤلین به اسم توسعه شهری پیش می‌برند در واقع باعث تخریب منابع طبیعی شهر می‌گردد. این که یک باغ 1500 ساله قدیمی را تخریب کنیم تا یک جاده بسازیم اسمش را نمی‌توان گذاشت توسعه، که اگر هم باشد به عقیده من توسعه‌‌ناپایدار است.
- در این زمینه به چه نتایجی رسیدید؟ چون گویا طرح تخریب باغستان متوقف شده است؟
بله. در واقع این توقف در چند مرحله اتفاق افتاد. طی جلسه‌ای که ما با شورای عالی معماری و شهرسازی تهران داشتیم، در چندین مرحله آنها دستور توقف طرح را دادند تا زمان ارایه طرح جایگزین. ما همچنان پیگیر بودیم تا طرح جایگزین مناسب را اعمال کنند. این کارزاری که شکل گرفت خیلی تاثیرگذار و آگاهی بخش بود. و البته رییس‌جمهور محترم در گذشته سفری به شهر قزوین داشتندکه با همت کمپین‌های مشابه با ما، از موضوع مربوط به باغستان مطلع شده بودند و همان جا هم دستور صریحی در رابطه با حفظ این باغ‌ها داده بودند و زمینه‌سازی‌هایی برای جلوگیری از این اتفاق صورت گرفته بود. و بعدها با عنوان کردن آن از سمت ما و جلسات انجام شده این روند با جدیت بیشتری پیگیری شد. که در نهایت منجر به نامه‌ای از سمت رییس جمهور برای توقف تخریب‌ها شد که چون هنوز ابلاغ رسمی صورت نگرفته مدیران شهری همچنان تلاش به انجام همان روند نادرست دارند و اهداف خودشان را دنبال می‌کنند.
- به طور کل روند راه‌اندازی کارزارتان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
با راه اندازی این کارزاریک آگاهی‌بخشی سراسری که صورت گرفت که ارزشمند است. از طرف دیگر انعکاس این آگاهی‌بخشی و دستور رییس‌جمهور مبنی بر توقف تخریب ها، گزارشی از صدمات و تخریب باغستان شهر قزوین به صورت سراسری و در سطح کشوری منتشر شد
خب با راه اندازی این کارزار یک آگاهی‌بخشی سراسری که صورت گرفت که ارزشمند است. از طرف دیگر انعکاس این آگاهی‌بخشی و دستور رییس‌جمهور مبنی بر توقف تخریب ها، گزارشی از صدمات و تخریب باغستان شهر قزوین به صورت سراسری و در سطح کشوری منتشر شد و حساست موضوع نشان داده شد. که این موضوع هم برای ما بسیار با ارزش است. و در همین جا از تیم کارزار هم تشکر می‌کنم برای همکاری و هماهنگی‌هایی که برای این کارزار انجام داد.
البته این نکته را هم بگویم که گرچه کارزار در شبکه‌های اجتماعی دیده شد اما ما به فضای مجازی بسنده نخواهیم کرد و همچنان به پیگیری‌های خودمان ادامه می‌دهیم تا جلوی هر گونه دست‌اندازی و تخریب این میراث کهن قزوین را بگریم.
- آقای زارع‌پور چطور با وبسایت کارزار آشنا شدید؟
وبسایت کارزار از طریق یکی از دوستان به من معرفی شد. من با بازدید از سایت و بررسی فعالیت‌ها و سایر کمپین‌ها و البته با توجه به این که سرور این سایت در داخل کشور بود و دسترس‌پذیری آسانی که داشت آن را انتخاب کردم.
- ممنون از این که وقتتان را در اختیار بخش کنشگری سایت کارزار قرار دادید.
ممنون از شما و همکارانتان.
کارزار درخواست توقف هرچه سریعتر دست‌اندازی‌ها به باغستان کهن قزوین در تاریخ ۲۰ خردادماه سال جاری شروع و با جمع‌آوری ۱۳۰۳ هزار امضا، همچنان برای دوست‌داران و دغدغه‌مندان منابع طبیعی کشور بخصوص شهر کهن قزوین قابل امضا و همراهی است.
تیم کارزار از سایر دوستان و دغدغه‌مندان جامعه دعوت می‌کند با حمایت از کارزارها و امضای آنها و همچنین درصورتی که مطالبه‌ای در چارچوب قانون دارند با ایجاد کارزار از طریق وبسایت کارزار و همسو کردن همفکران و همراهان، مطالبه خود را موثرتر پیگیری کنند تا فردای بهتری به دست آیندگان این سرزمین سپرده شود.
موفق شد
