«جهان‌صنعت» از مخاطرات بافت قدیمی شهر کهن استان خوزستان گزارش می‌دهد
خیابان‌کشی در بافت تاریخی شوشتر
نادر نینوایی- آنطور که فعالان میراث فرهنگی شوشتر خبر داده‌اند، در روزهای اخیر زمزمه‌های خیابان‌کشی در بافت تاریخی این شهر قوت گرفته است. مطرح شدن ایجاد خیابان «میرزاهادی» در بافت تاریخی شوشتر که تحت پوشش یک مطالبه عمومی مطرح شده، باعث گردیده که گروهی از دوستداران میراث فرهنگی این شهر دست به دامان نماینده مردم شوشتر در مجلس شوند بلکه جلوی تخریب گرفته شود.
در کارزار «درخواست لغو احداث خیابان میرزاهادی در بافت تاریخی شوشتر» آمده است: «ادامه احداث خیابان غیرضروری میرزاهادی، خنجری بر پیکره بافت تاریخی شوشتر است و سایه تهدید را بر فراز مجموعه فاخر و معنوی علامه بزرگ حاج شیخ جعفر شوشتری گسترانده است.»
به عقیده فعالان میراث فرهنگی، «این طرح نه‌تنها پیوستگی فرهنگی شهر را مخدوش می‌کند بلکه به میراثی دست می‌برد که هویت و اصالت شوشتر در آن تنیده شده است. به واقع احداث این خیابان در بافت تاریخی شوشتر، خیانت به تاریخ و تمدن شوشتر و شوشتری‌هاست.»
توقف این مسیر تخریب، خواسته و مطالبه اصلی فعالان میراث فرهنگی شوشتر بوده و از نماینده خود خواسته‌اند که جلوی این اقدام گرفته شود. جالب آنکه نگاه توسعه طلب شهری در حالی تبدیل به خطری برای بافت تاریخی شوشتر شده که احیای این بافت و کمک به تبدیل خانه‌های تاریخی آن به کافه و هتل بوتیک‌های سنتی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری و حفاظت از میراث این شهر باشد.
اهمیت بافت تاریخی شوشتر
روزبه سلمان، عضو انجمن خیرین میراث فرهنگی شوشتر و از فعالان قدیمی گردشگری این شهرستان در خصوص اهمیت بافت تاریخی شوشتر به «جهان‌صنعت» گفت: شهر جزیره‌ای شوشتر که هسته مرکزی و تاریخی شهر شوشتر را تشکیل می‌دهد، چیزی حدود 2500متر در 1360 متر وسعت دارد. این محدوده با نهرهایی محصور شده است که از کارون گرفته شده و در پایین دست به یکدیگر متصل می‌شوند و شهر را تبدیل به یک جزیره می‌کنند. عناصر تاریخی که ارزش ثبت جهانی پیدا کرده‌اند و باعنوان منظومه سازه‌های آبی تاریخی شوشتر از آنها یاد می‌شود، دقیقا پیرامون این جزیره هستند و نگین ارزشمند آنها همان آبشارها و سازه‌های آبی است و 12 اثر دیگر در اطراف آن قرار می‌گیرند.
وی ضمن اشاره به مخاطرات بافت تاریخی شوشتر خاطرنشان کرد: بافت تاریخی شوشتر اسیر یک‌سری ناملایمات در اعصار مختلف شده است و این ناملایمات موجب شده بناهای تاریخی که خودشان به تنهایی می‌توانند ارزش‌های بسیار زیادی داشته باشند، با آسیب و تخریب مواجه شوند. نخستین خیابانی که در این بافت کشیده شده است، امروز به نام خیابان طالقانی از آن یاد می‌شود. خیابانی دیگر نیز که آن را قطع کرده با نام خیابان امام خمینی نامگذاری شده است و ضلع غربی و شرقی دارد. متاسفانه خواسته‌های نامطلوب براساس برخی ناآگاهی‌ها شکل گرفته است. به نظرم زمانی که جامعه‌ای آگاهی لازم را ندشته باشد، نمی‌داند که دردانه بناهایی که به یادگار مانده، چقدر می‌تواند به هویت شهری و اقتصاد گردشگری کمک کند. در نتیجه به این سمت رفته‌ایم که کوچه‌های کوچک تاریخی را به خیابان‌های عریض تبدیل کنیم. شاید با این کار مشکلات حمل‌ونقل امروز حل شود اما اینکه در آینده چه آسیب‌ها و مشکلاتی پیش می‌آید، در این نگاه طرف توجه قرار نگرفته است.
مخاطرات ایجاد خیابان میرزاهادی
این فعال میراث فرهنگی در خصوص مختصات خیابان «میرزاهادی» که قصد ایجاد آن را دارند، گفت: خیابان «میرزاهادی» بعد از خیابان «عبدالله بانو» جانمایی شده است که خود خیابان عبدالله بانو هم در دهه70 کشیده شد و متاسفانه خیلی از آثار تاریخی شوشتر را تخریب کرد. همین اتفاق نامطلوب(کشیدن خیابان میرزاهادی) را از دهه80 و 90 پیگیر آن بودند و فعالان میراث فرهنگی از جمله خود من پیگیری می‌کردیم که این اتفاق نیفتد و خوشبختانه این ایستادگی نتیجه داد. اکنون اما این موضوع به عنوان یک مطالبه عمومی و با وعده‌هایی که نماینده محترم شوشتر در شعارهای انتخاباتی داده بود، وارد گفت‌وگوهای امروز شده است.متاسفانه این موضوع به نتیجه‌هایی هم رسیده و شنیده شده که یک‌سری اعتبارنامه‌هایی برای آن در نظر گرفته شده و تعهدات اداری ایجاد شده که این اتفاق نامطلوب بیفتد.
او ادامه داد: در سال‌های گذشته اما دوستانی که آگاهی داشتند و نیز خودم که سال‌هاست فعال و سرمایه‌گذار حوزه گردشگری بوده‌ام، در حال تلاش برای تبدیل خانه‌های تاریخی به بوتیک هتل و احیای بافت تاریخی بوده‌ایم و در نتیجه این اقدامات تعداد خانه‌های تاریخی که تبدیل به هتل بوتیک سنتی شده‌اند، افزایش یافته و اشتیاق سرمایه‌گذاران برای تبدیل خانه‌های تاریخی به هتل بیشتر شده است. در این شرایط اما متاسفانه دندان طمع تخریب خانه‌های تاریخی و ساخت‌وسازهای بی‌مورد گردتر از قبل شده است. همین مساله باعث شده که آینده و هویت اصلی صنعت گردشگری دچار آسیب شود. در این خصوص کارزاری آغاز و اعلام شده است که از این وضعیت ناراضی هستیم. چنانچه کسی هم به این تخریب رضایت داده و به عنوان یک مطالبه از آن یاد می‌کند، باید گفت مطالبه معقولی نیست که یک خانه تاریخی را تخریب کرده و به جای آن ساخت‌وسازهای نامیمونی را جایگزین کرد.
این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: وقتی از بافت تاریخی صحبت می‌کنیم، عنصر اصلی آن برخورداری از خانه‌های تاریخی است، همچنین عنصر زندگی و زیستی که در کوچه‌های قدیمی در جریان است به‌عنوان گردشگری فرهنگی دارای اهمیت است. زمانی که این خانه‌ها را تخریب کنید، هویت فرهنگی و تاریخی شهری از بین می‌رود. وقتی هم که عناصر مطلوبی را برای معرفی کردن به گردشگر نداشته باشید، چیزی مابه‌ازای گردشگری فرهنگی باقی نمی‌ماند.
خطر تخریب بافت شوشتر با آبگرفتگی
یکی دیگر از مشکلات قدیمی بافت تاریخی شوشتر و خانه‌های قدیمی آن اما آبگرفتگی زیر زمین‌های عمیق خانه‌های تاریخی این شهر است.
عضو انجمن خیرین میراث فرهنگی شوشتر در خصوص وضعیت خانه‌های تاریخی شوشتر که شوادان (زیر زمین عمیق و سنتی) آنها دچار آبگرفتگی شده بود نیز گفت: متاسفانه به این موضوع نیز رسیدگی لازم نشده و مشکلی است که کل بافت تاریخی درگیر آن است. کارشناسان مختلفی را آورده‌اند اما همت مطلوبی پشت قضیه نبوده که راه‌حلی برای آن در نظر بگیرند.
وی افزود: «طبیعی است از آنجایی که شوشتر شهری تاریخی بوده و مورد توجه قرار می‌گرفته، یکی از نخستین شهرهای خوزستان بوده که لوله‌کشی آب در آن انجام شده و چیزی حدود 80سال پیش این لوله‌کشی انجام شده است. کهنگی و پوسیدگی شبکه آبی زیرزمینی و فرسودگی موجود باعث شکل‌گیری نشت آب و آبگرفتگی شوادان‌های شوشتر شده است و تاکنون چند خانه نیز تخریب شده‌اند. خوشبختانه فرو ریزش خانه نجاتیان در زمانی اتفاق افتاد که ترددی در آن بخش وجود نداشت در غیراین صورت ممکن بود عارضه انسانی نیز داشته باشیم.»
در نهایت باید اذعان داشت چنانچه عزمی جدی برای نجات بافت تاریخی شوشتر وجود نداشته باشد، نمی‌توان به ماندگاری این میراث ارزشمند استان خوزستان چندان خوش‌بین بود. طبیعی است که از دست رفتن بافت تاریخی شوشتر افزون بر تخریب بخشی از تاریخ این شهر، موجب از دست رفتن فرصت استفاده از پتانسیل‌های حوزه گردشگری خواهد شد و انتظار می‌رود که مسوولان امر به فکر چاره‌ای عاجل برای بافت تاریخی این شهر باشند.
منبع: جهان‌صنعت
ویژه
