وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری
با سلام و احترام،
احتراما به اطلاع می‌رساند که پیرو ابلاغ آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۴۰۱، تغییراتی در مدت زمان مجاز تحصیل و شرایط بهره‌مندی از تسهیلات آموزشی و رفاهی در مقطع کارشناسی ارشد اعمال شده است که منجر به بروز مشکلاتی برای عموم دانشجویان کشور شده است. لذا بدین‌وسیله به استحضار می‌رساند مفاد این آیین‌نامه، در حوزه محدودسازی سنوات مجاز و تسهیلات مرتبط، نیازمند بازنگری و ارزیابی مجدد است. اهم نقدهای وارده به شرح زیر است:
۱. تأثیر منفی بر کیفیت پژوهش و انگیزه تحصیلی
از آنجا که بخش قابل توجهی از پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های پژوهشی دانشجویان در نیمسال‌های پایانی به سرانجام می‌رسد، اعمال فشار برای اتمام تحصیل در مدت زمان ثابت، بدون انعطاف لازم، می‌تواند منجر به افت کیفیت علمی آثار، شتاب‌زدگی در نگارش و از بین‌رفتن فرصت خلق ایده‌های نو شود. دانشجویان ممکن است به جای تمرکز بر عمق علمی پژوهش، به دنبال فارغ‌التحصیلی سریع‌تر برای حفظ مزایای رفاهی باشند که با فلسفه اصلی پژوهش‌محوری در تضاد است و جایگاه دانشگاه‌ها را در تولید محصولات پژوهشی و رقابت بین‌المللی بسیار تضعیف می‌کند.
۲. تأثیر منفی بر روی سلامت جسمی و روانی
در آیین‌نامه جدید، گرچه مدت زمان رسمی تحصیل بدون تغییر باقی مانده (۲ سال)، اما رویکرد جدید به نحوی است که تمدید سنوات با سخت‌گیری بیشتری همراه شده است و کاهش یافته است. این موضوع باعث شده است که انعطاف‌پذیری نظام آموزشی کاهش یابد و دانشجویانی را که به دلایل موجه پژوهشی، مالی یا سلامت جسمی و روانی نیاز به زمان بیشتری دارند، در معرض فشار مضاعف قرار می‌دهد.
۳. محرومیت از تسهیلات رفاهی همزمان با اتمام سنوات مجاز
بر اساس آیین‌نامه جدید، بهره‌مندی از تسهیلات آموزشی و رفاهی (مانند وام دانشجویی، خوابگاه و تغذیه) صرفاً در طول مدت سنوات مجاز امکان‌پذیر است. دانشجویانی که به صورت موجه و قانونی از سنوات ارفاقی استفاده می‌کنند، در بسیاری از موارد از این تسهیلات محروم می‌شوند؛ این موضوع با عدالت آموزشی در تضاد است؛ چراکه حذف تسهیلات از دانشجویانی که دلایل موجهی برای تأخیر در تحصیل دارند، نوعی تنبیه غیر مستقیم برای شرایطی است که بسیاری از آنها خارج از کنترل فردی دانشجو است. همچنین لازم به ذکر است حتی در آیین‌نامه‌های برخی دانشگاه‌های مطرح جهانی، سیاست‌هایی برای حمایت از دانشجویان در دوره‌های تمدید‌شده تعریف شده و خدمات حمایتی، اگرچه کاهش می‌یابند، اما قطع نمی‌شوند.
لذا، با توجه به موارد فوق اکیداً توصیه می‌گردد که در صورت امکان، طی مکاتبات مشخص با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، موارد زیر منعکس گردد تا دغدغه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتید محترم در خصوص پایان‌نامه‌ها از این جهت کاهش یابد.
- بازگشت سنوات مجاز دانشجویان کارشناسی ارشد به مقدار سابق.
- سنوات ارفاقی با سازوکار شفاف، معین و عادلانه در آیین‌نامه درج شود و به‌صورت رسمی به عنوان بخشی از فرآیند تحصیل پذیرفته شود.
- محرومیت از تسهیلات آموزشی و رفاهی صرفاً در صورت احراز قصور یا بی‌انضباطی آموزشی اعمال گردد و نه در تمامی موارد تمدید سنوات.
- امکان بهره‌مندی حداقلی از برخی تسهیلات مانند خوابگاه یا غذا در صورت استفاده از سنوات ارفاقی، با دریافت تعهد یا پرداخت سهم بیشتر، مجاز شناخته شود.
در پایان، انتظار می‌رود با درنظر گرفتن شرایط واقعی دانشجویان کارشناسی ارشد، بازنگری و بهبود این بخش از آیین‌نامه آموزشی به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد و لذا خواهشمند است که اقداماتی در این خصوص از طریق هماهنگی با بخش‌های مرتبط صورت پذیرد.
با تشکر از حسن همکاری شما.
موفق شد
ویژه
