اکنون که بیش از یک سال از آغاز بهکار دولت چهاردهم و تغییر مدیران در وزارت علوم میگذرد، ما، جمعی از دانشجویان دانشگاههای سراسر کشور، لازم میدانیم صراحتاً نکاتی را در خصوص وضعیت نگرانکننده دانشگاهها با مجموعه وزارت علوم در میان بگذاریم.
در دولت قبل، دانشگاه که باید محل تضارب آرا، گفتوگو و رشد اندیشه باشد، بهتدریج به محیطی محدود، بیروح و دلسردکننده تبدیل شد. در دوره وزارت فعلی نیز سیاستهای دوگانه، وعدههای عملنشده و برخوردهای سلیقهای با دانشجویان، فضای بیاعتمادی و رخوت را در دانشگاهها گسترش داده است. متأسفانه در وضعیت کنونی، همچنان برخی افراد ناشایسته به سکان مدیریت دانشگاهها تکیه زدهاند و با اعمال سلیقههای ناصواب در امر اداره دانشگاه، هم حیثیت دانشگاه را زیر سؤال بردهاند و هم شأن وزارت علوم را. تداوم این وضعیت، پیامدهای جبرانناپذیری برای آیندهٔ نظام آموزش عالی کشور به همراه خواهد داشت.
موضوع حجاب و آزادی پوشش که اتفاقاً یکی از شعارهای اصلی رئیسجمهور فعلی، مسعود پزشکیان، در زمان انتخابات ریاستجمهوری بود، در عمل به نقطۀ مقابل آن تبدیل شده است. دانشگاهها بهجای آن که نماد احترام به آزادی فردی و بستری برای رشد فکری باشند، به صحنهٔ برخوردهای گزینشی، فشارهای انضباطی و رفتارهای تحقیرآمیز نسبت به دانشجویان، بهویژه دانشجویان دختر بدل شدهاند. این سیاستها نهتنها با شعارهای انتخاباتی دولت در تضاد است، بلکه فضای روانی دانشگاه را بهشدت متشنج و از مسیر علمی و فرهنگی منحرف کرده است.
وضعیت در خصوص تشکلهای دانشجویی نیز به همین منوال است. نهادهایی که قرار بود نماد آزادی اندیشه و مطالبهگری در بستر دانشگاه باشند و در دولت پیشین با محدودیتهای گسترده و انحلال مواجه شدند، اکنون نیز مجالی برای تنفس و فعالیتهای اجتماعی، سیاسی و... نمییابند. بازگشایی تشکلهای سیاسی دانشجویی همچنان در هالهای از ابهام است، این در حالی است که وعده داده شده بود فعالیت انجمنها و تشکلها، آزاد و تسهیل شود. بسیاری از تشکلهای دانشجویی سیاسی مستقل همچنان بلاتکلیف ماندهاند یا با بهانههای واهی از فعالیت محروماند. وزارت علوم اگر مدعی آزادی بیان و مشارکت دانشجویان است، باید از بازگشت واقعی و بیقید و شرط تشکلهای دانشجویی و نهادهای صنفی استقبال کند نه این که همانند دولت پیشین، صرفاً حامی تشکلهای همسو با بدنه حاکمیت باشد.
مسئلهٔ حلناشدۀ دیگر، احکام انضباطی است. علیرغم اینکه دولت و وزارت علوم بارها اعلام کردهاند که مسئله محرومیت دانشجویان از تحصیل حل شده و دانشجویان به دانشگاه بازگشتهاند، واقعیت دیگری در دانشگاه جریان دارد. دانشجویانی که در دولت پیشین احکام انضباطی دریافت کردند، برخلاف وعدهٔ لغو احکام، با مشکلاتی از قبیل اتمام سنوات آموزشی و اخراج از دانشگاه مواجه شدهاند. اگر انگیزه حل مشکلات این دسته از دانشجویان که به ناحق محکوم شده و از حق تحصیل محروم شدهاند وجود دارد، باید چارهای اندیشیده شود!
در کمال تأسف، فضای امنیتی حاکم بر دانشگاهها صرفاً به احکام انضباطی محدود نشده است. همچنان شاهد تداوم روند حذف هدفمند دانشجویان و فعالان فکری از سپهر علمی کشور هستیم. یادآوری میکنیم که مسئله تنها محدود به بازگشت دانشجویان محرومشده نیست، بلکه بسیارند دانشجویانی که به جای محیط درس، در پشت میلههای زندان به سر میبرند. از جملهٔ این چهرههای شناختهشده میتوان به آقای ضیا نبوی اشاره کرد که سالهاست به دلیل فعالیتهای مدنی و دانشجویی، قربانی سیاستهای حذفی حاکم بر فضای آموزش عالی شده و همچنان در حبس به سر میبرد.
مسئلهٔ دیگری که این روزها دغدغه و نگرانی دانشجویان شده، هزینههای سرسامآور است. بحران اقتصادی در ایران به میزانی افزایش یافته که دانشجویان، ناگزیر به انجام کارهای پارهوقت بوده و با وجود کارهای دانشجویی نیز از پس تأمین مایحتاج خود برنمیآیند. در چنین شرایطی، دانشگاهها، به بهانهٔ کسری بودجه، با افزایش شهریه، کاهش ظرفیت خوابگاهها، تقلیل سنوات تحصیلی و افت کیفیت خدمات، فشار مضاعفی بر دانشجویان وارد میکنند، تا جایی که برخی دانشجویان به صرافت انصراف از دانشگاه افتادهاند. باید این وقایع را حاصل ناکارآمدی سیستمی بدانیم که ناتوانی خود را توجیه کرده و هزینههای تورم را به دوش مردم میاندازد. با این قوانین جدید و هزینههای گزاف، زیست دانشجویی با چالشی جدی مواجه شده است و به نظر نمیرسد کارگزاران دولتی در بخش وزارت علوم برنامهای برای برونرفت از شرایط موجود داشته باشند. اعتراضات صنفی دانشجویان دانشگاه خواجهنصیر، در واکنش به مسائلی چون کیفیت پایین غذا، محرومیت از خوابگاه و ناکارآمدی حملونقل، نشان از ضعف ساختاری دارد که توان مدیریت دانشگاه را از دست داده است.
دانشگاه خانهٔ نخست اندیشه و آزادی است، نه محل اجرای سیاستهای محدودکننده و امنیتی. با توجه به اینکه در بر همان پاشنهٔ سابق میچرخد، انتظار ما این است که وزارت علوم بهجای پنهانشدن پشت وعدهها و مصاحبهها، بهصورت شفاف، پاسخگو و عملیاتی نسبت به حل این مسائل اقدام کند و دانشگاه را از وضعیت رکود و بیاعتمادی بیرون آورد.
موفق شد
ویژه
