ریاست محترم سازمان محیط زیست

جناب آقای دکتر سلاجقه

با سلام و احترام؛

به استحضار می‌رساند زیست‌بوم شنزاری استان خوزستان (شامل فکه، بیت‌راشد، رقابیه، چذابه، بستان و غرب کرخه) یک زیست‌بوم غنی با تنوع زیستی بی‌نظیر و پوشش گیاهی ضخیم که زیستگاه جاندارانی مانند یک زیرگونه بسیار نادر آهوی گواتردار، گرگ ایرانی، کفتار راه‌راه، افعی شاخدار خوزستانی، بوای شنی خوزستانی، آگامای سروزغی عربی، زیرگونه خاص اسکینک معمولی، زیرگونه خاص بزمجه بیابانی، مارمولک کرمی شکل زادرونی، زیرگونه نادر خرگوش صحرایی قهوه‌ای، هوبره، خروس کولی اجتماعی، عقاب مارخور، جغد گوش کوتاه، جغد فرعون، چکچک سیاه سرسفید، سسک بیابانی، چکچک بیابانی و صدها گونه جانوری دیگر می‌باشد.

این زیست‌بوم مانند سایر زیست‌بوم‌های دیگر همچون تالاب‌ها، جنگل‌ها، دریاها و... هزاران سال بر آن گذشته تا به‌شکل امروزی دربیاید و یک زیست‌بوم زنده و پویاست؛ تقریباً در تمام دنیا به شنزارها مانند سایر زیست‌بوم‌های دیگر نظر می‌شود و بلکه از آن‌ها هم حفاظت به‌عمل می‌آید، زیرا تنوع زیستی آن‌ها بسیار خاص و آسیب‌پذیر است و واقعاً نیاز به توجه ما انسان‌ها دارد نه اینکه روی آن‌ها یک ماده نفتی سرطان‌زا پاشیده شود؛ اما اخیراً به بهانه مقابله با ریزگردها و یا شنهای روان، سازمان جنگل‌ها و مراتع در صدد است در این زیست‌بوم مالچ‌پاشی کند، آن هم از نوع نفتی!
بر چشم کسی پوشیده نیست که این زیست‌بوم تحت هیچ عنوان نه منشاء گرد و غبار و ریزگرد است و نه چیزی تحت عنوان شن روان دارد‌؛ به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی خیلی مناسب و غنی از قدیم‌الایام محل ارتزاق هزاران دامدار بوده است. این زیست‌بوم از هر لحاظ کامل است و به هیچ دستکاری و تغییر نیاز ندارد؛ نه به مالچ‌پاشی و نه درختکاری احتیاج ندارد.

پاشیدن مواد نفتی باعث نابودی کل اکوسیستم می‌شود. میکروارگانیسم‌ها، حشرات، خزندگان و پستانداران متوسط‌الجثه اولین قربانی این نوع مالچ‌پاشی هستند که به‌طور کامل در همان ساعات اولیه مالچ‌پاشی از بین می‌روند. جانوران بزرگتر مانند آهو، کفتار و گرگ زیستگاه را ترک می‌کنند اما از آنجایی که این زیست‌بوم محدود است با مشکل نبود زیستگاه مواجه شده و به تدریج ناپدید می‌شوند!
در جنوب‌غرب کانون‌های گرد و غبار و ریزگردها کاملاً مشخص هستند، در واقع بستر خشک تالاب‌ها و آبگیرها همان کانون‌های ریزگرد می‌باشند. به‌طور مثال جنوب‌شرق تالاب هورالعظیم که سال‌هاست خشک شده یکی از کانون‌های بزرگ ریزگرد در جنوب‌غرب است. همین‌طور حدود ۱۷۰ هزار هکتار حدفاصل ماهشهر و اهواز و منطقه وسیعی در شرق اهواز از کانون‌های گردوغبار می‌باشد که در گذشته نه‌چندان دور به‌شکل آبگیرهای کم‌عمق قابل مشاهده بودند. لازم به‌ذکر است که در هیچ جایی از دنیا بر روی طبیعت مالچ نمی‌پاشند. متأسفانه برخی بر اساس یک تفکر اشتباه شنزارها را منشاء ریزگردها می‌دانند؛ این در حالی است که این طرز تفکر نه توجیه علمی دارد و نه منطقی و چنین چیزی غیرممکن است. مساحت وسیعی از کشورمان به‌ویژه مناطق مرکزی دارای کویر و شنزار هستند اما هرگز به‌عنوان منشاء ریزگرد از آن‌ها یاد نمی‌شود! واقعیت هم همین است، زیرا هیچ شنزاری در جهان وجود ندارد که ذراتی تولید کند تا در هوا معلق شده و صدها کیلومتر جابجا شوند؛ شنزارهای جنوب غرب کشور هم چنین هستند، با این تفاوت که این شنزارها دارای پوشش گیاهی غنی و تنوع زیستی بی‌نظیر می‌باشند. گونه‌های نادر و در معرض انقراضی که با همین مواد نفتی در چند سال گذشته نسلشان به لبه انقراض رسیده است! ریزگردها از سه دهه قبل ظهور کرده‌اند اما زیست‌بوم شنزاری جنوب غرب از هزاران سال بوده و هیچ مشکلی برای ساکنین منطقه نداشته است.

از مضرات مالچ‌ نفتی این است که عمدتاً یک ماده نفتی است و در سرطان‌زا بودن آن شکی وجود ندارد، بلکه خود عامل ایجاد ریزگردهای نفتی می‌شود. طبق تحقیقات میدانی به‌عمل آمده، مالچ نفتی در فصل گرم سال و آن هم در خوزستان باعث افزایش قابل توجه دما می‌شود و زندگی را بر ساکنین منطقه و اطراف بسیار دشوار می‌کند. لایه مالچ نفتی یک عایق نفوذناپذیر ایجاد کرده و از نفوذ نزولات آسمانی در لایه‌های زیرین جلوگیری می‌کند و این یکی از مشکلات بزرگی است که مالچ به وجود می‌آورد؛ زیرا از نفوذ میلیون‌ها لیتر آب در یک منطقه وسیع مالچ‌پاشی شده جلوگیری کرده و سفره‌های آب زیرزمینی را فلج می‌کند. شنزارها به دلیل خاصیت نفوذپذیری بالا از به راه افتادن سیلاب جلوگیری می‌کنند و در مقابل، سفره‌های آب زیرزمینی از این طریق غنی می‌شوند. در واقع شنزارها مانند دریاچه‌های سرپوشیده حجم عظیمی از آب را در خود نگه می‌دارند و باعث سرزنده ماندن حیات منطقه می‌گردند. این شنزارها با دارا بودن چنین ویژگی مهمی باعث تداوم حیات در طول هزاران سال در منطقه شده‌‌اند.

ما امضاکنندگان ذیل، جمعی از دوستداران و انجمن‌های محیط زیستی و فعالان محیط زیست و به‌عنوان کسانی که دلسوزان محیط زیست محسوب می‌شویم که زحماتی را برای حفظ این زیستگاه غنی متحمل شده‌ایم، خواستار توقف مالچ‌پاشی و پیشگیری از انجام آن در جنوب‌غرب کشور هستیم و منتظر تصمیمات هوشمندانه و علمی جنابعالی به‌عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشیم.

با تشکر