در روزهای اخیر بار دیگر زمزمه‌ها در خصوص تخریب بافت تاریخی شیراز شدت گرفته است.
آن‌طور که یکی از فعالان میراث فرهنگی شیراز به «جهان‌صنعت» گفته حتی بولدوزر هم به بافت تاریخی این شهر برای تخریب اعزام شده و این فقط پیگیری‌های رسانه‌ای بوده که مانع انجام این تخریب شده است. برای بررسی بیشتر موضوع به سراغ «محمدمهدی کلانتری» دبیر کمیته میراث فرهنگی و گردشگری انجمن‌های دانشجویی و فعال میراث فرهنگی رفتیم و شرح ماجرا را از او جویا شدیم.
کلانتری می‌گوید: طرح مذکور با هدف اتصال امامزاده‌های شهر شیراز به یکدیگر و تبدیل آنها به یک حرم واحد کلید خورده است؛ طرحی که در صورت اجرا احتمالا موجب تخریب ۵ خانه ثبت ملی شده و ۳۰ خانه تاریخی ثبت نشده اما واجد ارزش خواهد شد.
مشروح گفت‌وگوی «جهان‌صنعت» با «محمدمهدی کلانتری» دبیر کمیته میراث فرهنگی و گردشگری انجمن‌های دانشجویی و فعال میراث فرهنگی در پی می‌آید.
این روزها خبرهایی در خصوص شکل‌گیری موج جدید تخریب در بافت تاریخی شیراز مطرح شده و حتی گفته می‌شود که بولدوزر وارد بافت تاریخی این شهر شده و قصد تخریب داشته است. باتوجه به اینکه شما از نزدیک این موضوع را دنبال کرده‌اید وضعیت به چه شکل است؟ آیا ورود بولدوزر به بافت تاریخی شیراز برای تخریب خانه‌های تاریخی اطراف حرم شاهچراغ صحت دارد؟
یک روز بولدوزر آوردند و آن را در حدفاصل امامزاده ابراهیم و شاهچراغ مستقر کردند. در واقع در این مسیر در دو نقطه با بولدوزر و تخریب انجام دادند. (به دنبال این تخریب) بلافاصله خبر آن را در خبرگزاری فارس کار کردم و بعد تخریب متوقف شد.
بهانه تخریب اخیر بافت تاریخی شیراز چیست؟ برای اجرای چه طرحی در این مدت شاهد شکل‌گیری موج‌های تخریب در این بافت تاریخی ارزشمند و شاخص هستیم؟
طرح‌شان این است که امامزاده‌های شیراز به یکدیگر متصل و تبدیل به یک حرم واحد شوند. این مساله را سخنگوی شورای شهر در گزارش تصویری ایسنا علنا خودش اعلام کرده و می‌گوید غیر از اتصال حرم شاهچراغ به سید علاء‌الدین حسین چند پروژه دیگر هم مطرح است که اتصال شاهچراغ به سید تاج‌الدین غریب در دروازه کازرون، اتصال شاهچراغ به علی‌ابن‌حمزه در شمال رودخانه خشک (شیراز) و خارج از محدوده ۳۶۰ هکتاری بافت تاریخی شیراز و اتصال علی‌ابن‌حمزه به دروازه قرآن از آن جمله‌اند.
این طرح تحت عنوان طرح عفاف مطرح شده است. سخنگوی شورای شهر آقای محمد هاجری اعلام می‌کند که تملک‌های این پروژه‌ها شروع شده است. این بخش صحبت‌ها نشان می‌دهد که طرح مشخصی راجع به این سه موردی که اعلام شده است ندارند. یعنی نه در کمیسیون ماده ۵ و نه در شورای عالی معماری و شهرسازی یک چنین مصوبه‌ای نیست اما اینها خانه‌های واقع در بافت تاریخی را تملک می‌کنند.
با این تفاسیر بولدوزری که اخیرا وارد بافت تاریخی شیراز شد برای انجام کدام پروژه وارد عمل شده است؟
بولدوزری که دوشنبه گذشته در بافت (تاریخی شیراز) بود مربوط به یک پروژه پنجمی به نام اتصال امامزاده ابراهیم به شاهچراغ است.
اگر پروژه اول را اتصال آستانه به شاهچراغ و تحت عنوان بین‌الحرمین بدانیم و سه مورد دیگر نیز (همان‌طور که ذکر شد) در نظر بگیریم، پروژه پنجم آنها این مورد اخیر است. تقریبا پنج ماه پیش سایت‌های خبری در خصوص این پروژه اطلاع‌رسانی کردند. برای این پروژه پنجم شورای شهر شیراز بازدیدی از حرم شاهچراغ داشته و تصمیم گرفته این مسیر را نیز برای اتصال دو حرم بازگشایی کند. اما این پروژه پنجم باعث تخریب آثار ملی و واجد ارزش هم می‌شود.
چه شد که بار دیگر طرح ۵۷ هکتاری توسعه حرم شاهچراغ(ع) حساسیت‌برانگیز و با این سرعت به تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شد؟
من به همراه دکتر معماریان و دانشجویان معماری دانشگاه شیراز و خبرنگار ایسنا در تاریخ یازدهم بهمن امسال بازدیدی از بافت تاریخی شیراز داشتیم. قرارمان بر این بود که از خط تخریب پیشنهادی پژوهشگاه میراث فرهنگی بازدید کنیم و نشان دهیم که این خط تخریب باعث از بین رفتن چه بناهایی می‌شود چون بعضا در مصاحبه‌ها می‌خواندیم که در این مسیر صرفا پنج اثر ثبت ملی وجود دارد و مابقی خانه‌ها یکسری مخروبه هستند.
براساس اعلام پژوهشگاه میراث فرهنگی آنها خطی را پیشنهاد داده‌اند که با تخریب حداقلی یک راهی به وجود آید. این در حالی است که این راه اتصالی همین الان هم وجود دارد اما مجریان طرح می‌خواهند این راه تبدیل به یک صحن و میدانگاه شود.
مشاهدات شما در زمان بازدید چه بود؟ آیا ادعای مطرح شده توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی درست بود؟
در زمان بازدید متوجه شدیم که به ساکنان منطقه مهلت سه روزه برای تخلیه داده شده است. تعدادی از خانه‌ها توسط اداره راه‌وشهرسازی استان فارس خریداری شده و تعدادی هم که ساکنان یا مالکان آن را واگذار نکرده‌اند به آنها اعلام کرده‌اند که وجه مربوطه به حساب دادگستری ریخته می‌شود و چون طرح ملی است باید این کار انجام شود، یعنی هزینه خانه به حساب دادگستری ریخته می‌شود و بعد می‌آیند که تخریب کنند. متوجه شدیم که ساکنان به صورت شفاهی اخطار سه روزه تخریب دریافت کرده‌اند، یعنی اخطار به صورت کتبی نبوده است که بعدا این امکان وجود داشته باشد که تصویر آن را منتشر کنند.
آن‌طور که به ساکنان گفته‌اند سه روز فرصت تخلیه دارند وگرنه در مرحله اول آب، برق و گاز منطقه را قطع می‌کنند و بعد هم تخریب انجام می‌شود. حتی خانمی که یکی از ساکنان این خانه‌هاست، می‌گفت که به آنها (مجریان طرح) گفته‌اند نه جا و نه پولی برای جابه‌جا شدن دارند و خواستار مهلت شده است اما به او اعلام کرده‌اند که یا ظرف سه روز باید برود یا خانه را روی سرش تخریب می‌کنند.
واکنش شما به این موضوع چه بود و چه پیگیری‌های رسانه‌ای در این خصوص انجام دادید؟
متوجه این تهدید و ضرب‌الاجل شدیم و دکتر معماریان یک نامه به استاندار فارس و یک نامه هم به وزیر راه‌وشهرسازی ارسال کرد. معماریان در خصوص این اتفاق و تبعات ملی و بین‌المللی آن هشدار داد؛ این نامه در خبرگزاری ایسنا منتشر شد و تمام این اتفاقات در دو هفته اخیر بعد از انتشار نامه‌ها رقم خورد.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی اخیرا مصاحبه‌ای داشته و اعلام کرده که پژوهشگاه میراث فرهنگی خط تخریبی اعلام نکرده و صرفا بهترین مسیر از میان مسیرهای موجود را پیشنهاد داده است و به علاوه قرار هم نیست هیچ خانه ثبت ملی‌شده‌ای در بافت تاریخی شیراز تخریب شود. این اظهارات مطرح‌شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تعداد خانه‌های ثبت ملی‌شده در این خط تخریب پنج مورد است یعنی وزارت میراث فرهنگی ۵ خانه واقع در این مسیر را ثبت ملی کرده است. این درحالی است که ۳۰مورد(خانه‌های تاریخی) واجد ارزش وجود دارد که ثبت نشده است. این خانه‌ها تاریخی بوده و مربوط به دوره قاجار هستند. یعنی این خانه‌ها تعمدا ثبت نشده‌اند.
آقای مصیب امیری (رییس کنونی پژوهشگاه میراث فرهنگی) هشت سال مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس بوده و در دوره هشت ساله مدیریت خود اجازه ثبت اینها را نداده است. الان هم (مصیب امیری) رییس پژوهشگاه شده است و اعلام می‌کند که قصد تخریب خانه‌های ثبت‌شده را ندارد. سوال اینجاست که مگر میراث صرفا در خصوص خانه‌های ثبت‌شده موظف است؟
اساسنامه سازمان می‌گوید که تمام آثار تاریخی را حفظ و ثبت کنند. یعنی اگر (خانه تاریخی) را ثبت نکرده‌اند این وظیفه آنها بوده که این کار را انجام دهند، (بنابراین) نباید بگویند ثبت نیست و می‌تواند تخریب شود.
