بالاخره «صیانت شدیم». این دیگر نه شوخی است و نه تحلیل، خبر است: «کلیات طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی تصویب شد». این خبر ظهر دیروز به‌طور رسما اعلام شد. موافقان طرح صیانت که این روزها اصرار بر استفاده از نام جدید آن دارند، در شرایطی رای به تصویب آن دادند که بزرگترین کارزارهای مجازی ایرانیان در مخالفت با این طرح شکل گرفته بود. فقط در پلتفرم کارزار بیش از یک میلیون نفر نامه‌ای را در مخالفت با این طرح امضا کرده بودند. در شبکه‌های اجتماعی هم هشتگ‌های مخالفت با این طرح پر طرفدار بود اما مجلس و موافقان این طرح توجهی به مطالبه افکار عمومی و متخصصان و تشکل‌های صنفی و حتی هشدارهای مرکز پژوهش‌های یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نکردند و در شرایطی رای به محدودیت بیشتر اینترنت ایران دادند که با کاهش پهنای باند و مسدودسازی فیلترشکن‌ها، ایرانیان در روزهای گذشته تا حدودی با آنچه پس از اجرای «رسمی» صیانت بر آن‌ها خواهد گذشت، آشنا شده باشند.
ظهر دوم اسفند‌ماه، دبیر اداری کمیسیون ویژه طرح صیانت در پیامکی به نمایندگان عضو این کمیسیون اعلام کرد که جلسه کمیسیون ویژه صیانت برای «تصمیم‌گیری» درباره سرنوشت این طرح، ظهر سوم اسفند ماه به «مدت 45 دقیقه» برگزار می‌شود. همین پیامک کافی بود تا موافقان و مخالفان مجلسی طرح صیانت در جلسه علنی دیروز قوه مقننه رو در روی یکدیگر صف‌آرایی کنند. استناد موافقان به نقض آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بود و از اصرارها برای تصویب زود هنگام کلیات این طرح انتقاد می‌کردند. در مقابل مخالفان اما انتقادات علیه خود و طرح صیانت را «فضاسازی رسانه‌ای» خوانده و از «کارشکنی‌ها» انتقاد داشتند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس و مجموعه هیات رئیسه قوه مقننه اما سکوت را انتخاب کردند. آنان در طول ماه‌های گذشته موضعی علنی له یا علیه این طرح نگرفتند. سکوتی که گاهی به سود مخالفان تفسیر شد و گاهی به سود موافقان. در نهایت اما شد آنچه شد. کلیات طرح صیانت یا به زعم موافقان طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی ظهر دیروز، حدود ساعت یک و سی دقیقه ظهر کلیاتش تصویب شد. اقدامی که دقیقا در نقطه مقابل خواست افکار عمومی بود. در روزهای گذشته، هشتگی با عنوان «مخالف طرح صیانتیم» در شبکه اجتماعی توئیتر پرطرفدار شده بود. کاربران ارزشی و اصولگرا و اصلاح‌طلب و… یکی پس از دیگری با استفاده از این طرح موضع خود را روشن کردند به این امید که برای دومین بار، صدای افکار عمومی به گوش مسئولان جمهوری اسلامی برسد. مرتبه نخست هشتگ «اعدام نکنید» بود و اعمال ماده 477 قانون آیین دادرسی مدنی در قبال امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی. پیش از این نیز بیش از یک میلیون نفر در پلتفرم «کارزار» اقدام به تهیه نامه‌ای در مخالفت با طرح صیانت کرده بودند. تشکل‌های تخصصی و صنفی نیز بارها و بارها در رسانه‌ها و جلسات کمیسیون ویژه صیانت مخالفت خود با این طرح و مفاد آن را اعلام کرده بودند ولی کسی گوشش بدهکار نبود.
در کمیسیون چه گذشت؟
از حدود ساعت یک ظهر، اعضای کمیسیون ویژه صیانت در محل کمیسیون گرد هم آمدند. حدود 5 دقیقه طول کشید تا جلسه به حد نصاب برسد و حداقل 16 عضو این کمیسیون در جلسه حاضر شوند. از همان زمان به بعد جلسه به طور رسمی آغاز شد. رضا تقی‌پور، رئیس کمیسیون ویژه صیانت در ابتدای جلسه اظهاراتی درباره این طرح مطرح کرد. در ادامه برخی از موافقان اقدام به بیان چرایی تصویب این طرح کردند. منطقا در ادامه باید نوبت به مخالفان می‌رسید و بیان نظرات نهادهایی چون مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و وزارت ارتباطات اما این اتفاق رخ نداد. تنها مخالفی که در جلسه دیروز کمیسیون اجازه اظهار نظر علیه طرح صیانت را یافت، جلال رشیدی کوچی، نماینده اصولگرای مرودشت بود. او در جریان اظهارات خود با بیان اینکه «شما تصمیم خود را گرفته‌اید، حداقل اجازه صحبت کردن به ما بدهید»، گفت که « من نه مخالف نظام هستم و نه مخالف انقلاب از خانواده‌ای آمده‌ام که پنج شهید تقدیم کرده است. عده‌ای برای موافقت با این طرح با من تماس می‌گیرند و من را تهدید می‌کنند. این در حالی است که بعد از گذشت مدتی به آغاز به کار کمیسیون مشترک مردم هنوز نگران تصویب این طرح هستند. این موضوع هم دلیل دارد برای مثال به یکباره اعلام می‌شود که در خلال بررسی بودجه جلسه‌ای برای بررسی این طرح برگزار شود. کسی مخالف ساماندهی فضای مجازی نیست اما آیا این طرح در راستای ساماندهی فضای مجازی است؟ از نظر مردم اینگونه نیست من در کنار مردم هستم.» او در بخش دیگری از اظهاراتش برگزاری جلسه بدون اطلاع نمایندگان را غیرقانونی خواند. تقی‌پور‌انوری، رئیس کمیسیون مشترک در پاسخ به اظهارات جلال رشیدی کوچی گفت: «برگزاری جلسه امروز به یکباره نبوده است و از دو روز قبل در این خصوص نظرخواهی شد. ۱۴ نفر از اعضای کمیسیون با برگزاری این جلسه موافق بودند.» اشاره تقی‌پور به موافقات 14 نماینده مجلس در شرایطی صورت گرفته که جلسه این کمیسیون برای رسمیت یافتن دست کم به حضور 16 نماینده مجلس نیاز دارد. این یعنی در این نظرسنجی 2 نماینده کمتر از حد نصاب قانونی شرکت کرده بودند بنابراین استناد به آن نمی‌تواند موجب رد اظهارات مخالفان شود.
در نهایت و پس از حدود 30 دقیقه از رسمیت یافتن جلسه، نوبت به رای‌گیری رسید. رضا تقی‌پور، رئیس جلسه از موافقان خواست تا دست خود را بلند کنند. یک نفر گفت با 18 رای موافق تصویب شد. تقی‌پور هم در ادامه گفت «صلوات بفرستید». پس از صلوات. اعلام شد که طرح صیانت تصویب شده است. تعداد مخالفان اعلام نشد. غایبان جلسه هم. مجید نصیرایی، عضو کمیسیون ویژه صیانت و از موافقان این طرح اما به «شبکه شرق» گفته که «طرح صیانت با 19 رای موافق تصویب شده است.» برخی رسانه‌ها نیز در این میان نوشتند که طرح صیانت فقط یک مخالف داشته است: جلال رشیدی کوچی. پیگیری‌های خبرنگار «پیام‌ما» اما نشان داد که کلیات این طرح حداقل با 2 مخالف تصویب شده است. غلامرضا نوری قزلجه هم دیگر مخالف این طرح بوده است. نوری قزلجه درباره جلسه برگزار شده به خبرنگار «پیام ما» گفت: «روند کمیسیون ویژه صیانت غیرقانونی بود و فرآیندها طی نشد. من نمی‌خواهم بعضی اصطلاحات را به کار ببرم و خیلی علاقمند نیستم اما ما از اول سعی کردیم جلوی همین پنهان کاری را بگیریم اما متاسفانه باز مسیر به همان سمت رفت. من تاکید دارم این روند طی شده برای تصویب کلیات قانون قانونی نیست.»
چرا غیرقانونی؟
مخالفان طرح صیانت روند کمیسیون را غیرقانونی می‌دانند اما چرا؟ استناد اولیه آنان به آیین نامه داخلی مجلس است. براین اساس، صحن علنی مجلس هنگام بررسی لایحه بودجه نمی‌تواند جز بودجه، موارد دیگر را بررسی کند. به اعتقاد این نمایندگان، از آنجا که کمیسیون ویژه صیانت اختیاراتش ناشی از تفویض اختیار صحن علنی است، طبیعتا این کمیسیون نمی‌تواند وارد بررسی کلیات شود. نوری قزلجه اما فرآیند کمیسیون را هم محل اشکال می‌داند. او به «شبکه شرق» گفته است: «رای‌گیری غیرقانونی بود چون بررسی کلیات و رای گیری درباره آن در دستور کار کمیسیون قرار نگرفته بود. بنا نبود جلسه‌ای برگزار شود. قانونا در صورت برگزاری جلسه هم باید گزارش عملکرد کارگروه تشکیل شده در کمیسیون و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس قرائت و بررسی می‌شد. اگر قرار بر رای‌گیری هم بود باید در مرحله اول طرح ارجاع شده از صحن را به رای می‌گذاشتند. در صورت تصویب یا رد، به نمایندگان 10 روز فرصت می‌دادند تا پیشنهادات خود را ارائه کنند. اما هیچ کدام این اتفاقات رخ نداد بنابراین روند طی شده به کل غیرقانونی است.»
دفاع موافقان
موافقان طرح صیانت اما هیچ یک از این ادله را قبول ندارند. آنان انتقادات مطرح شده را بر گردن رسانه‌ها انداخته و آن را فضاسازی کاذب معرفی می‌کنند. رضا تقی‌پور که نقشی پررنگ و محوری در کنار برخی نهادهای برون پارلمانی در تصویب کلیات طرح صیانت داشت، در جمع خبرنگاران گفته است: «کتاب جنگ رسانه های اجتماعی توسط یک آمریکایی نوشته شده است و اگر به این کتاب مراجعه کنید، می‌بینید که تمام آن تاکتیک‌ها در کشور ما پیاده می‌شود. می‌خواهند با دیکتاتوری رسانه‌ای خود کاری کنند که مسئولان و مدیران ما در تصمیمات خود تغییر ایجاد کنند. رسانه نباید به ما تحمیل کند که چه تصمیمی را اتخاذ کنیم. البته ما معتقدیم که حتما باید با مردم و رسانه‌ها تعامل و ارتباط داشته باشیم اما به هیچ وجه قبول نداریم که چند مافیای رسانه‌ای دست به کار شوند و تصمیمات ما را تغییر دهند.» او اعمال محدودیت بر فضای مجازی و آزادی دسترسی مردم به اینترنت را در شرایطی تکذیب کرده که احمد فلاحی، عضو کمیسیون ویژه صیانت گفته است با اجرای طرح صیانت، «اگر گوگل وارد ایران نشود، گوشی‌هایی که به صورت پیش فرض برنامه گوگل پلی را نصب دارند، عوارض ورودشان به کشور ٣۵ درصد افزایش پیدا می‌کند و حتی می‌توانیم دیگه گوشی اندروید وارد نکنیم.»
آخرین امید
بدین ترتیب و با تصویب کلیات طرح صیانت در کمیسیون ویژه، در هفته‌های آتی باید شاهد ورود این کمیسیون به جزئیات بود. اینکه جزئیات طرح نهم بهمن بررسی خواهد شد یا طرح دیگری، هنوز مشخص نیست چراکه اطلاع‌رسانی شفافی هم از سوی اعضای کمیسیون صورت نگرفته است. نوری قزلجه به «شبکه شرق» گفت که «موافقان و مخالفان نمی‌دانند دقیقا کلیات کدام طرح تصویب شده است.» پیش از این، مجید نصیرایی به «پیام‌ما» گفته بود که «هر زمان کلیات تصویب شد، به مردم می‌گوییم کلیات کدام طرح به تصویب رسیده است.» همه امیدها اما هنوز از بین نرفته است. می‌توان امیدوار بود که در روند بررسی جزئیات در کمیسیون تغییری در آن حاصل شود ولی در روند در پیش گرفته شده از سوی کمیسیون از یک سو و سکوت هیات رئیسه و حمایت نهادهای برون پارلمانی از طرح صیانت از سوی دیگر حاکی از آن است که نمی‌توان چندان به این مهم امیدوار بود. از این رو آخرین امید احتمالا تلاش جلال رشیدی کوچی است. او با استناد به تبصره 2 ماده 167 آیین‌نامه داخلی مجلس اقدام به تهیه نامه‌ای برای بازگشت طرح صیانت به صحن علنی مجلس را کرده است. در این تبصره آمده است: «چنانچه پانزده نفر از نمایندگان تقاضای لغو رسیدگی طرح یا لایحه طبق اصل هشتاد و پنجم (85) قانون اساسی را تا قبل از تایید شورا‌ی‌نگهبان از مجلس داشته باشند این تقاضا در همان جلسه اعلام و در جلسه بعد طبق ماده (165) آیین‌نامه داخلی مطرح می‌شود و در صورت تصویب این تقاضا، رسیدگی به لایحه یا طرح طبق آیین‌نامه داخلی ادامه می‌یابد.» رشیدی کوچی به خبرنگار «پیام‌ما» گفت که تعداد امضاهای این نامه تا ساعت 17 و سی دقیقه سوم اسفند به حدود 70 نفر رسیده است. این دومین بار است که درخواست اعمال تبصره ماده 167 در مجلس مطرح می‌شود. مرتبه نخست این درخواست رد شده بود. باید دید اینبار سرنوشت چه خواهد شد اما حتی اگر این اتفاق هم رخ ندهد، برخی نمایندگان مجلس اعتقاد به شکست زود هنگام طرح صیانت دارند چنانکه روح‌الله حضرت‌پور در توئیتر خود نوشته است: «طرح صیانت همچون بقیه طرح‌های مسدودسازی و محدودسازی از همین الان شکست خورده است. مجلس حق ندارد برای مردم تعیین تکلیف کند… دولت‌ها نمی توانند در مقابل تکنولوژی بایستند. میلیون‌ها شغل در بستر فضای مجازی ایجاد شده که دولت وظیفه دارد از آن‌ها حمایت کند، نه اینکه به دنبال حذف این فضا باشد.»
پایان خبر.
منبع خبر: روزنامه پیام ما
پیش‌تر کارزاری با عنوان «مخالفت با طرح‌های محدودکننده اینترنت بین‌المللی و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی» منتشر شد که تا انتشار این خبر ۱۱۷۷۸۷۴ نفر آن را امضا نموده‌اند. شما هم می‌توانید با کلیک اینجا امضا کنید.
موفق شد
