بهنام خداوند جان و خرد
وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی
وزیر محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
با سلام و احترام؛
در روزگاری که ملتها با تکیه بر ریشههای فرهنگی خود در برابر هجمههای هویتی ایستادگی میکنند، متأسفانه شاهد رویدادی تلخ و نگرانکننده در عرصه هنر خوشنویسی هستیم. «جشنواره بینالمللی خط و تذهیب فجیره» که این روزها در کشور امارات متحده عربی در حال برگزاری است، در اقدامی غیرمسئولانه و تحریفآمیز، بخشی از اصیلترین ارکان خوشنویسی ایرانی را تحت عنوان «خط عربی» مصادره کرده است.
در متن فراخوان این جشنواره، خطوطی چون محقق، نسخ، نستعلیق و مغربی بهعنوان نمونههایی از خط عربی معرفی شدهاند؛ این در حالی است که اقلام سته، بهویژه محقق، نسخ و نستعلیق، توسط ابنمقله شیرازی، خوشنویس برجسته و نظریهپرداز بزرگ ایرانی در قرن چهارم هجری بنیانگذاری و تثبیت شدهاند. این خطوط نهتنها از پایههای هویت خوشنویسی ایرانیاند، بلکه ستونهای زبانی و فرهنگی تمدن پارسی بهشمار میروند.
نادیدهگرفتن این ریشهها، نهتنها یک تحریف تاریخی آشکار است، بلکه نوعی یورش فرهنگی است که حیثیت و جایگاه هنرمندان ایرانی را در طی قرون، مورد هجمه قرار میدهد.
از سوی دیگر، حضور برخی از اساتید شناختهشده خوشنویسی کشورمان از جمله امیراحمد فلسفی، میرحیدر موسوی (رئیس انجمن خوشنویسان ایران) در جایگاه داوران این جشنواره، و نیز افرادی چون ربابه حسین پور در بخش داوری نقاشی خط بدون هیچگونه واکنش یا موضعگیری در برابر این تحریف، موجب تأثر عمیق و پرسشهای فراوانی در میان هنرمندان، پژوهشگران و دوستداران فرهنگ ایرانی شده است. سکوت در چنین جایگاهی، همصدا شدن با تحریف است.
افزون بر این، در پشتپرده این رویداد، شواهدی از رقابتهای ناسالم، تلاش برای حذف همکاران و معاملات ناپسند دیده میشود که نهتنها شأن این هنر والا را خدشهدار کرده، بلکه اعتماد عمومی جامعه هنری را نسبت به اعتبار چنین جشنوارههایی متزلزل میسازد. نمونه روشن آن، حذف محمد شهبازی از ترکیب داوران دوره پیشین، به دنبال ارسال ایمیلهایی از سوی برخی مدعیان خوشنویسی به مدیران جشنواره فجیره است؛ اقدامی که بیش از آنکه در جهت حفظ کیفیت داوری باشد، ریشه در رقابتهای غیرحرفهای دارد.
همانگونه که خلیج فارس، نگین بیبدیل جغرافیای ایرانزمین است، خط نستعلیق و سایر خطوط ایرانی نیز، گوهر هویت فرهنگی و زبان جان این سرزمیناند. اگر در برابر دستدرازی به خاک وطن، سینه سپر میکنیم، چگونه میتوانیم در برابر تاراج هویت هنری و تاریخیمان سکوت کنیم؟ خاک را با شمشیر نگه میدارند و هویت را با قلم. ما برای هر دو، شهید دادهایم. در تاریخ، سرزمینهایی آمده و رفتهاند، اما هویت ما، چون آتشی فروزان در دل قرون، هرگز خاموش نشده است. امروز، دفاع از نستعلیق، دفاع از پرچم برافراشته فرهنگ ایرانی است؛ و هر گامی در بیتفاوتی، گامی است به سوی فراموشی خود.
در چنین شرایطی، جامعه هنری و فرهنگی کشور، از نهادهای مسئول و شخصیتهای تأثیرگذار، خواستار اقدامات عاجل و قاطع به شرح زیر است:
۱. ارائه توضیح رسمی از سوی انجمن خوشنویسان ایران و اساتید حاضر در این جشنواره درباره دلایل حضور و واکنش آنها نسبت به تحریف صورتگرفته.
۲. ورود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی به موضوع، برای دفاع از حقوق فرهنگی ایران در مجامع بینالمللی.
۳. آغاز کارزار اطلاعرسانی و آگاهیبخشی در سطح رسانههای داخلی و خارجی برای معرفی اصالت خطوط ایرانی و نقش بیبدیل ابنمقله شیرازی و دیگر بزرگان خوشنویسی در شکلگیری این هنر فاخر.
فرهنگ و هنر ایرانزمین، حاصل قرنها تلاش، پژوهش، زیباییشناسی و جانفشانی است؛ این میراث گرانبها را نهتنها باید حفظ کرد، بلکه با افتخار باید در برابر هرگونه تحریف و مصادره از آن دفاع کرد.
با احترام و سپاس