بسم الله الرحمن الرحیم
وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
با سلام؛
﴿هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذینَ لَا یَعْلَمُونَ﴾
«آیا آنان که می‌دانند با آنان که نمی‌دانند برابرند؟» (سوره زمر، آیه ۹)
قالَ أمیرُ المؤمنینَ عَلِیٌّ (ع): «قِیمَهُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یُحْسِنُهُ»
«ارزش هر انسانی به اندازه دانشی است که آن را نیکو می‌داند و بدان عمل می‌کند.» (نهج‌البلاغه، حکمت ۸۱)
ما، جمعی از متخصصان، کارشناسان، دانش‌آموختگان و دانشجویان رشته علوم تغذیه و رژیم‌درمانی، ضمن ابراز نگرانی عمیق نسبت به برگزاری دوره‌هایی تحت عنوان «دوره جامع رژیم‌درمانی ویژه پزشکان» که با اعطای گواهی از سوی سازمان نظام پزشکی و انجمن پزشکان عمومی همراه است، بر خود فرض می‌دانیم که هشدارهای علمی و حرفه‌ای لازم را در این خصوص اعلام کنیم.
۱. رژیم‌درمانی، مداخله‌ای تخصصی است، نه آموزشی عمومی یا کارگاهی
تغذیه‌درمانی، یک مداخلهٔ بالینی تخصصی و چندبُعدی است که مستلزم تحلیل دقیق شرایط جسمانی، بیوشیمیایی، دارویی، روان‌شناختی و سبک زندگی بیمار است. تسلط بر چنین فرآیندی، تنها از مسیر آموزش دانشگاهی نظام‌مند، کارآموزی بالینی و سال‌ها تجربه ممکن است. هیچ کارگاه یا دورهٔ کوتاه‌مدتی نمی‌تواند این سطح از تخصص را منتقل کرده یا جایگزین آن شود؛ همان‌طور که کسی با شرکت در یک دورهٔ کوتاه، مجاز به انجام اعمال جراحی یا روان‌درمانی نخواهد بود.
۲. این رویه، مصداق واگذاری غیرقانونی و بدون ضابطه اختیارات تخصصی است
واگذاری امکان مداخله درمانی در حوزهٔ تغذیه، بدون ارزیابی سراسری، آزمون رسمی، یا فرآیند تأیید صلاحیت علمی، نه‌تنها مغایر با عدالت آموزشی و ساختار صلاحیت‌محور نظام درمانی کشور است، بلکه خطر بروز خطاهای بالینی، تشخیص‌های اشتباه و درمان‌های غیراصولی را به‌شدت افزایش می‌دهد.
۳. این روند موجب تضعیف انگیزه و فرار نخبگان رشته تغذیه خواهد شد
وقتی فردی با سال‌ها تلاش در سخت‌ترین آزمون‌های کشوری پذیرفته شده و دروس تخصصی متعددی چون فیزیولوژی، بیوشیمی، پاتوفیزیولوژی و تغذیه‌درمانی را به‌همراه کارآموزی‌های بالینی گذرانده، در بازار کار، شأنی کمتر از فردی می‌یابد که یک دورهٔ ۴۰ روزه گذرانده است، نتیجه‌ای جز مهاجرت، سرخوردگی و بی‌انگیزگی برای نخبگان این رشته در پی نخواهد داشت.
۴. واگذاری درمان تغذیه به غیرمتخصصان، تضاد منافع و تهدید سلامت عمومی است
نبود نظام نظارتی یکپارچه در این عرصه، در کنار ورود افراد فاقد دانش تخصصی، بستر بروز درمان‌های غیرشخصی‌سازی‌شده، مکمل‌گرایی افراطی، توصیه‌های مبتنی بر بازاریابی و نه علم، و تضعیف استانداردهای درمانی را فراهم می‌سازد. سلامت عمومی، نیازمند مراقبتی علمی، دقیق و اخلاق‌محور است، نه آموزش‌های کوتاه‌مدت و تجاری‌شده.
۵. ضرورت واکنش مسئولانه اساتید علوم تغذیه و اعضای هیئت علمی
اساتید علوم تغذیه، افزون بر نقش آموزشی، مسئولیت سنگینی در صیانت از مرزهای تخصصی این دانش دارند. انتظار می‌رود در این مقطع حساس، با عدم همکاری در طراحی یا تدریس این‌گونه دوره‌ها، اعلام موضع رسمی و دعوت از نهادهای ذی‌ربط برای بازنگری در سیاست‌های آموزشی، نقش مؤثر خود را ایفا نمایند.
راهکارهای پیشنهادی برای اقدام صنفی و علمی هماهنگ:
- نگارش و انتشار نامه سرگشاده با امضای جمعی خطاب به اساتید، دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی، جهت اعلام مخالفت با این دوره‌ها و درخواست عدم همکاری با آن‌ها
- ارسال درخواست رسمی به وزارت بهداشت و شورای آموزش مداوم پزشکی برای لغو مجوز چنین دوره‌هایی
- مکاتبه و مطالبه‌گری از انجمن علمی تغذیه ایران، بورد تخصصی علوم تغذیه و کمیته‌های اخلاق آموزشی
- تدوین طرح قانونی مبنی بر الزام حضور و مشارکت کارشناسان تغذیه در هرگونه درمان تغذیه‌محور توسط پزشکان عمومی
- راه‌اندازی کمپین‌های رسانه‌ای علمی، محترمانه و آگاه‌گرانه برای اطلاع‌رسانی عمومی و جلب حمایت افکار عمومی
ما این اعتراض را نه به‌عنوان یک تقابل صنفی، بلکه به‌عنوان یک مطالبهٔ علمی، آموزشی و اخلاقی مطرح می‌کنیم. موضوع، دفاع از حریم تخصص، کیفیت آموزش و مهم‌تر از همه سلامت جامعه‌ای است که حق دارد از خدمات علمی و مبتنی بر شایستگی برخوردار شود.
امید داریم که با همراهی دلسوزان نظام سلامت و آموزش کشور، مانع از تضعیف جایگاه تخصصی رشته تغذیه و تهدید سلامت مردم شویم.
موفق شد
ویژه
