میر علی شهیدی : درخواست ملی برای احیاء، بازسازی و توسعه قنوات به‌عنوان رکن راهبردی امنیت آب کشور خطاب به: وزارت نیرو (شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی، شرکت مدیریت منابع آب ایران، شرکت‌های آب منطقه‌ای) وزارت جهاد کشاورزی (سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی – معاونت آب و خاک، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی) وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (دفتر ثبت آثار و میراث ناملموس، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) سازمان حفاظت محیط‌زیست (دفتر حفاظت و احیای منابع آب، معاونت محیط‌زیست انسانی) سازمان برنامه و بودجه کشور (دفتر امور زیربنایی و تولیدی، ستاد اقتصاد مقاومتی) سازمان اوقاف و امور خیریه آستان قدس رضوی و سایر موقوفات مرتبط با منابع آب و قنوات سازمان بازرسی کل کشور مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دیوان محاسبات کشور شورای عالی آب کشور ستاد کل نیروهای مسلح (ظرفیت‌های مهندسی رزمی و پشتیبانی جغرافیایی) استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و کارگروه‌های استانی منابع آب شوراهای اسلامی شهر و روستا و دهیاری‌ها --- با سلام و احترام، احتراماً، با استناد به مطالعات میدانی، تحقیقات بنیادی، داده‌های هیدرولوژیکی و بررسی‌های کارشناسی جامع در حوزه مدیریت یکپارچه منابع آب کشور، شواهد روشنی در دست است که نشان می‌دهد قنوات به‌عنوان سازماندهی مهندسی آب در تاریخ ایران با قدمتی بیش از دو هزار سال، ظرفیت عظیمی در تأمین پایدار آب شرب، کشاورزی و صنعتی و در کاهش تنش‌های آبی دارد. قنات، ترکیبی هوشمندانه از هیدرولوژی، ژئوتکنیک و مهندسی سنتی است که با استفاده از شیب طبیعی زمین، جریان مستمر و پایدار آب را از سفره‌های زیرزمینی به سطح زمین منتقل می‌کند، بدون نیاز به انرژی فسیلی یا الکتریکی، و در عین حال: سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه و محافظت می‌کند، تبخیر سطحی آب را به حداقل می‌رساند، سازگار با تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های فصلی است، نقش مؤثری در جلوگیری از فرونشست زمین و کاهش خسارت‌های زیست‌محیطی دارد، و از منظر فرهنگی و تاریخی، بخشی از میراث علمی و تمدنی ایران است. با این حال، در سال‌های اخیر، به دلیل صدور مجوزهای گسترده چاه‌های عمیق، کاهش مرمت و حفاظت از قنوات، و سیاست‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و غیرکارشناسی، بسیاری از این سازه‌ها به‌عنوان «خشک‌شده» معرفی شده‌اند، در حالی که بازدیدهای میدانی و گزارش‌های کارشناسی نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از قنوات قابلیت احیا و بازسازی دارند. این روند نابسامان، علاوه بر کاهش شدید سطح آب زیرزمینی، منجر به تخریب معیشت روستاییان و تشدید بحران آب شرب در مناطق مختلف کشور شده است. با توجه به اهمیت راهبردی قنوات در امنیت آبی، کشاورزی پایدار، حفاظت زیست‌محیطی و تاب‌آوری اجتماعی، پیشنهاد می‌گردد: 1. تدوین و اجرای برنامه ملی احیاء، بازسازی و توسعه قنوات با رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب و مشارکت دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، بخش خصوصی و جوامع محلی. 2. ثبت، مستندسازی و نقشه‌برداری جامع قنوات فعال و نیمه‌فعال با استفاده از فناوری‌های GIS، سنجش از دور و مدل‌سازی هیدرولوژیکی، جهت اولویت‌بندی اقدامات مرمتی. 3. تخصیص بودجه پایدار از محل اعتبارات ملی، استانی و منابع حمایتی بین‌المللی، و لحاظ آن در برنامه هفتم توسعه و لوایح سالانه بودجه. 4. ایجاد مراکز آموزشی تخصصی قنوات برای انتقال دانش فنی حفر، مرمت و بهره‌برداری پایدار، همراه با تدوین استانداردهای فنی ملی. 5. تدوین مشوق‌های اقتصادی، بیمه‌ای و حقوقی برای مالکان و بهره‌برداران قنوات به منظور تضمین بهره‌برداری پایدار و جلوگیری از تغییر کاربری یا تخریب. 6. به‌کارگیری ظرفیت‌های مهندسی رزمی نیروهای مسلح در پروژه‌های ملی احیاء و بازسازی قنوات در مناطق کم‌آب و بحرانی. 7. توسعه گردشگری پایدار و آموزشی در مناطق دارای قنوات تاریخی، با هدف ایجاد اشتغال محلی و ارتقاء آگاهی عمومی درباره ارزش فرهنگی و علمی قنوات. 8. ایجاد نظام نظارت و پایش علمی مستمر توسط نهادهای نظارتی و دانشگاهی جهت تضمین عملکرد صحیح پروژه‌ها و جلوگیری از کوتاهی یا ترک فعل. اجرای این اقدامات، ضمن حفظ و احیای سرمایه ملی و میراث تمدنی ایران، موجب افزایش تاب‌آوری کشور در برابر بحران کم‌آبی، تقویت امنیت غذایی و شرب، ارتقاء پایداری اجتماعی و اقتصادی روستاها و جلوگیری از نابودی میراث مهندسی آب ایران خواهد شد. لذا استدعا می‌گردد دستور فرمایید این موضوع در اولویت تصمیم‌گیری و اقدام ملی قرار گرفته و کلیه اقدامات اجرایی مرتبط بدون تأخیر آغاز شود. با احترام و امتنان، میر علی شهیدی
💬 پاسخ