به نام خدا

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری

وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

ریاست محترم سازمان سنجش آموزش کشور

رسانه‌های محترم داخلی و بین‌المللی

با سلام و احترام؛

ما، جمعی از شرکت‌کنندگان آزمون دکتری (PhD) در کشور، با هدف بازتاب یک مطالبه جدی و گسترده در میان نخبگان علمی ایران، نکاتی را به استحضار می‌رسانیم که امید است مورد توجه ویژه‌ی مسئولان عالی‌رتبه کشور قرار گیرد.

در حال حاضر، روند پذیرش در دوره‌های دکتری (PhD) شامل دو مرحله‌ی آزمون کتبی و مصاحبه علمی می‌شود. مرحله‌ای که در ظاهر قرار است به شایستگی‌های علمی و پژوهشی داوطلبان توجه کند، اما در عمل، به محلی برای اعمال سلیقه‌های شخصی، ارزیابی‌های غیرشفاف و گاه تبعیض‌آمیز، و حتی بستر احتمالی بروز فساد تبدیل شده است.

در بسیاری از موارد، داوطلبانی که با تلاش شبانه‌روزی موفق به کسب رتبه‌های عالی در آزمون کتبی شده‌اند، در جلسه‌ای کوتاه و بدون معیارهای شفاف، با افت شدید در رتبه نهایی یا حذف کامل مواجه می‌شوند؛ آن‌هم صرفاً به‌دلیل نظرات شخصی و فضای ذهنی هیئت مصاحبه‌کننده، نه ضعف علمی واقعی.

این فرآیند در تضاد کامل با آن چیزی‌ست که در آزمون تخصص پزشکی در جریان است؛ جایی که داوطلبان صرفاً بر اساس نمره علمی آزمون کتبی پذیرفته می‌شوند و مصاحبه‌ای وجود ندارد. در حالی که هر دو مسیر در نهایت به جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه منتهی می‌شود، این دوگانگی آشکار در شیوه پذیرش، نه‌تنها فاقد منطق علمی است، بلکه عدالت آموزشی را به‌طور جدی زیر سؤال می‌برد.

پیامدهای این رویه نامطلوب بسیار فراتر از حذف یک داوطلب است. مواردی از قبیل:

• استرس، فرسایش روانی و ناامیدی گسترده در بین نخبگان جوان؛
• سلب اعتماد به نظام آموزشی کشور؛
• و مهم‌تر از همه، افزایش روزافزون مهاجرت نخبگان به کشورهای دیگر، تنها به دلیل نبود شفافیت و شایسته‌سالاری در داخل.

شایسته است نظام آموزشی ما، که باید مأمن نخبگان و پژوهشگران باشد، به جای ناامید کردن آن‌ها، مسیر شفاف و علمی را برای جذب استعدادها فراهم سازد.

بر این اساس، درخواست قاطع ما این است که مرحله مصاحبه در پذیرش دوره‌های دکتری در کشور، در هر دو وزارت علوم و وزارت بهداشت، به‌طور کامل حذف گردد و پذیرش دانشجوی دکتری صرفاً بر اساس نتایج آزمون کتبی و شایستگی علمی مندرج در کارنامه صورت پذیرد. این همان روشی است که سال‌هاست با موفقیت در پذیرش تخصص پزشکی به کار گرفته شده و از نظر عدالت، شفافیت و سلامت فرآیند، بسیار کارآمدتر است.

اجرای این پیشنهاد، دستاوردهای مهمی خواهد داشت از جمله:

• احیای عدالت آموزشی و مقابله با تبعیض و سلیقه‌گرایی؛
• پیشگیری از بروز تخلفات، رانت و فساد در فرآیند پذیرش؛
• کاهش مهاجرت نخبگان و بازگشت اعتماد به سیستم آموزشی کشور؛
• همسان‌سازی و استانداردسازی شیوه‌های جذب در آموزش عالی.

بدیهی است در صورت بی‌توجهی مسئولان به این مطالبه جدی، این موضوع به عنوان نمونه‌ای از بی‌عدالتی آموزشی، تبعیض ساختاری و عامل مهاجرت نخبگان، از طریق رسانه‌های بین‌المللی، مجامع علمی و سازمان‌های حقوق آموزشی در سطح جهانی نیز بازتاب داده خواهد شد.

با امید به اصلاح ساختاری در مسیر جذب نخبگان علمی کشور و تحقق عدالت در آموزش عالی، ما امضاکنندگان این نامه، خواهان توجه فوری و اقدام عملی مسئولان هستیم.

با احترام؛